MetOmdat® hormonen in balans – stap 3 – Receptoren
Je weet nu dat hormonen stoffen zijn die je lichaam zelf aanmaakt en via de bloedbaan organen en weefsels aansturen om diverse lichaamsfuncties te regelen. Maar hoe weten hormonen nou waar ze heen moeten reizen en op welke cel ze invloed moeten uitoefenen? Daar duiken we vandaag wat dieper op in.
Receptoren de puzzelstukjes van je lichaam
Je lichaam heeft een heel ingenieus systeem waardoor hormonen weten naar welke cel ze moeten gaan. Hormonen binden namelijk aan receptoren. Een receptor is een stof op een cel die slechts een bepaald specifiek hormoon kan binden. Alle cellen van jouw lichaam hebben receptoren, je kunt ze vergelijken met een puzzelstukje. Hormonen dragen ook een puzzelstukje bij zich, die past precies op een bepaald soort puzzelstukje. Zodra een hormoon precies past op het puzzelstukje van een cel, klikt hij vast en zo kan hij de cel openen en kan het hormoon zijn opdracht aan de cel doorgeven. Waarna de cel zijn taak gaat uitvoeren.
Na binding van het hormoon aan zijn receptor (puzzelstukje), wordt er een reeks aan reacties in een cel geactiveerd, waardoor ook kleine hoeveelheden hormonen een grote invloed kunnen hebben. Het uiteindelijke effect van een hormoon is verschillend. Sommige hormonen hebben een stimulerend effect, waar andere een remmend effect hebben op de doelcellen.
Moeilijke of makkelijke puzzel
Je kunt je voorstellen dat een puzzel van 12 stukjes makkelijker in elkaar te leggen is dan een puzzel met 2000 stukjes. Zo werkt het ook met hormonen, sommige kunnen makkelijk een cel binnengaan, andere hormonen kunnen door hun bouw niet gemakkelijk de cel binnen. Bij veel hormonen bevindt de receptor zich op de celwand van een cel, bijvoorbeeld bij adrenaline of insuline. Door deze opbouw kunnen ze niet gemakkelijk een cel binnengaan. Een andere groep hormonen heeft een receptor die zich in de cel bevindt, bijvoorbeeld bij het schildklierhormoon of cortisol. Deze hormonen kunnen door hun bouw juist heel gemakkelijk de cel binnengaan.
Hoe werkt het in de praktijk
Nadat een hormoon zich bindt aan een receptor (twee puzzelstukjes klikken) wordt de receptor actief en activeert hij een eiwit dat gekoppeld is aan de receptor. Dit eiwit zorgt op zijn beurt weer voor het activeren van een andere stof. Je hormoon wordt de 1e boodschapper genoemd, de geactiveerde stof in een cel wordt de 2e boodschapper genoemd (seccond messenger).
Stel je voor jij loopt ‘s avonds alleen over straat en je hebt het gevoel dat je achtervolgd wordt. De kans is groot dat je je angstig gaat voelen. Het hormoon adrenaline wordt uitgescheiden door je bijnieren. De uitgescheiden adrenaline-hormonen verlaten de bijnieren en worden getransporteerd via de bloedbaan. Ze circuleren in je bloedbaan totdat ze doelcellen tegenkomen die de juiste puzzelstukjes aan de oppervlakte hebben, zodat ze zich kunnen hechten. De receptor waar adrenaline zich kan binden, bevindt zich op het oppervlak van bijvoorbeeld cellen in je hart en de darmen, ook wel bèta-receptoren genoemd.
Wanneer een adrenaline-hormoon puzzelstukje zich bindt aan een bèta-recepotor wordt deze actief. Hierdoor ontstaat er een soort kettingreactie waarbij het ene eiwit de volgende activeert. Dit is het moment voor de tweede boodschapper om in actie te komen. De seccond messenger zet aan tot actie, hierdoor gaat je hart sneller kloppen.
Stimuleren of remmen
Hormonen kunnen een stimulerend effect, maar ook een remmend effect hebben. Dit gebeurt wanneer een hormoon in voldoende mate wordt geproduceerd, het gaat zijn eigen productie weer wat afremmen, om te voorkomen dat de productie maar blijft doorlopen en je een dominantie krijgt van een bepaald soort hormoon in je systeem. Het principe blijft hetzelfde; een hormoon bindt zich aan een receptor, door een reeks van processen in de cel wordt de actie geremd, je krijgt een remmend effect.
Hormonen in balans
Al je hormonen moeten met elkaar in balans zijn en functioneren volgens een bepaald ritme. Deze balans heb je nodig om je goed te voelen. Zo wordt je ‘s ochtends wakker met hoge cortisol spiegels en is het de bedoeling dat ‘s avonds je melatonine gaat pieken. Wanneer deze twee hormonen met elkaar in balans zijn, word jij ‘s ochtends energiek wakker en kun je ‘s nachts goed doorslapen. Helaas kunnen allerlei factoren ervoor zorgen dat je hormonen uit balans raken, denk aan: stress, receptoren die niet meer goed functioneren, de aanmaak of afbraak van hormonen wat niet goed meer verloopt, het nuttigen van voedingsstoffen die zich in jouw lichaam gedragen als hormonen etc. De komende dagen bespreek ik de meest voorkomende hormoon verstoorders en oplossingen om je hormonen weer in balans te krijgen.
