MetOmdat® hormonen in balans – stap 2 – Hoe werken hormonen?

Hormonen zijn stoffen die je lichaam zelf aanmaakt en via de bloedbaan organen en weefsels aansturen om diverse lichaamsfuncties te regelen. Maar waar maakt je lichaam die hormonen aan? En op welke lichaamsfuncties hebben ze nou eigenlijk allemaal effect? Vandaag een verkorte uitleg ‘Hoe werken hormonen?’

Waar worden hormonen aangemaakt?

Hormonen worden aangemaakt in de klieren van verschillende lichaamsdelen, onder andere in je;

• Hoofd: de hypothalamus en hypofyse
• Hals: de schildklier en bijschildklieren
• Buik: Bijnieren, alvleesklier, vetcellen, maag-darm kanaal
• Voortplantingsorganen: eierstokken en teelballen

De hormoonklieren van deze lichaamsdelen geven hormonen in het bloed af, waardoor ze elders in je lichaam hun functie kunnen uitoefenen. Hormonen kunnen invloed hebben op zowel langlopende lichaamsprocessen (groei, pubertijd etc.) of op kortlopende lichaamsprocessen (temperatuur, bloeddruk, angstreacties etc.) Het is belangrijk dat er niet te veel en niet te weinig hormonen in je bloed circuleren. Om dit allemaal goed te coördineren zit er twee belangrijke hormoonklieren in je brein die de hormoonproductie kunnen stimuleren of juist kunnen afremmen. We hebben het dan over de hypothalamus en de hypofyse.

Controle toren

Je kunt je hypothalamus en de hypofyse een beetje vergelijken met een verkeerstoren of controletoren van een vliegveld. Het is de hoogste toren van het vliegveld (je lichaam) van waaruit opstijgende, landende en taxiënde vliegtuigen (hormonen) worden begeleid. Behalve taxiënde vliegtuigen worden vanuit de controle toren (hypothalamus en de hypofyse) ook andere voertuigen begeleid die zich zouden kunnen begeven binnen de gebieden waarin zich ook vliegtuigen (hormonen) bevinden. Denk hierbij aan vliegtuigslepers (hartslag), verrijbare trappen (bloeddruk), tankauto’s (ademhaling), bagagetreintjes (lichaamstemperatuur), cateringwagens (honger/dorst), passagierbussen (libido), brandweerwagens (slaap/waak ritme), auto’s van de technische dienst (immunsysteem) etc.

Je hypofyse en je hypothalamus zijn dus de belangrijkste regelaars van je hormoonhuishouding. Ze maken zelf hormonen aan, maar produceren ook hormonen die ervoor zorgen dat andere klieren of organen hormonen gaan maken waardoor er weer andere acties in gang worden gezet. De hypothalamus en hypofyse kunnen het effect van hun eigen activiteiten meten en vervolgens bijsturen, net zoals een thermostaat in je huis. Stel jij hebt de verwarming op 19 graden staan. Dan slaat de verwarming aan als het koeler is. Zodra de thermostaat meet dat de temperatuur weer 19 graden is, slaat deze weer af. Je hypothalamus en je hypofyse werken op dezelfde manier. Ze zorgen ervoor dat er niet te veel en niet te weinig hormonen in je bloed zitten.

Hoe je lichaam dat doet?

• De hypothalamus meet de hoeveelheid van verschillende hormonen die in je bloed rondstromen. Bijvoorbeeld hoeveel schildklier hormonen er rondstromen. Met deze informatie stuurt hij de hypofyse aan. Je hypothalamus bepaalt de hoeveelheid hormonen die de hypofyse moet aanmaken.
• De hypofyse maakt hormonen aan en geeft ze vervolgens af aan je bloed, hierdoor kunnen andere klieren of organen worden aangestuurd. De hypofyse bepaalt hoe hard jouw klieren of organen moeten werken, hoeveel hormonen zij aanmaken en de snelheid van de reacties.
• Vervolgens maken je klieren en organen hormonen aan, elk met een eigen werking. De hypothalamus meet de hoeveelheid daarvan, waarna hij harder of zachter gaat werken, zodat er steeds de juiste hoeveelheid hormonen in het bloed aanwezig is.

Dit systeem van klieren en organen die elkaar beïnvloeden wordt ook wel de ‘hormonale as’ genoemd. Voorbeelden hiervan zijn de ‘hypothalamus-hypofyse-schildklieras’.

De hypothalamus zet de hypofyse aan tot de aanmaak van TSH –> TSH zet de schildklier aan tot het maken van het schildklierhormoon –> Als er voldoende schildklierhormoon in het bloed is krijgt je hypothalamus weer een signaaltje –> De hypothalamus remt de hypofyse af –> de schildklier wordt minder gestimuleerd en maakt minder schildklierhormonen aan.

Hormonen kunnen op drie verschillende manieren werken:

• Autocrien: hormonen die worden uitgescheiden door de klier en ook hun effect uitoefenen
  op deze klier
• Paracrien: hormonen die worden uitgescheiden door de klier en hun effect uitoefenen op
  buurcellen van de klier
• Endocrien: hormonen die worden uitgescheiden door de klier en hun effect uitoefenen op
  doelorganen, via transport door de bloedbaan.

Lief zijn voor je lever

Wie al andere modules van MetOmdat® heeft gevolgd heeft het vast al eens voorbij zien komen; wil jij je hormonen in balans, zorg dan dat je lief bent voor je lever! Zodra de hormonen niet meer nodig zijn, worden ze in je lever afgebroken. De afbraakstoffen kunnen dan via de darmen of je nieren je lichaam verlaten. Je lever, spijsvertering en nieren hebben dus een ontzettend belangrijke functie voor een goede balans in je hormoonhuishouding.